GÕ NẮP VÀO ẤM ĐỂ PHÂN BIỆT ẤM TỬ SA THẬT HAY GIẢ?
Tôi đã nhiều lần nghe bạn bè nói và nhìn thấy người khác dùng nắp gõ vào thân ấm tử sa để phân biệt ấm tử sa thật hay ấm giả, hoặc để nhận biết đất tử sa tốt hay không. Sự thật của việc gõ để nghe âm thanh ấm tử sa phát ra để nhận biết đất tử sa tốt hay không, đất tử sa thật hay không hoàn toàn không có căn cứ. Tôi sẽ phân tích rõ hơn vấn để này để các bạn mới chơi ấm tử sa và những người có thói quen hay gõ ấm kiểm tra ấm tử sa thay đổi suy nghĩ.
Âm thanh phát ra khi gõ nắp ấm vào thân ấm tử sa hoặc gõ 2 ấm tử sa vào nhau nghe đanh hay đục là do: thứ nhất chất liệu đất tử sa, thứ hai do độ mịn hoặc thô của đất tử sa khi người ta sàng lọc và thứ ba là do hình dáng ấm tử sa. Các ấm đất chu nê thường tiếng sẽ nghe đanh hơn các ấm đất tử nê và đoạn nê, do mật độ kết tinh của chu nê khi nung sẽ cao hơn tử nê và đoạn nê. Cùng một loại đất nếu người ta lọc mịn thì khi nung xong âm thanh sẽ nghe đanh hơn. Ngoài ra nếu chiếc ấm bị nứt thì âm thanh cũng sẽ nghe đục hơn.
Vậy việc gõ ấm tử sa chỉ có thể nhận biết được mật độ kết tinh của đất có cao hay không, hoặc có thể phần nào nhận biết được ấm tử sa có bị nứt hay không chứ không thể phân biệt được đất tử sa tốt hay đất dỏm, đất tử sa thật hay đất giả.
Vậy tại sao việc gõ ấm lại là tiêu chí mà một số người chơi ấm tử sa lại dùng? Câu trả lời là họ đã bị một số người bán ấm dỏm lừa bằng cách này. Vì các ấm dỏm thì không có vẻ đẹp nghệ thuật, cũng như không có kỹ thuật cao để nhìn thấy được, và đất thì rất thô. Nên một số người bán sẽ dùng thủ thuật gõ ấm để nghe tiếng kêu rồi căn vào đó mà phán tốt hay dỏm.
Nếu phân tích sâu hơn thì việc gõ nắp vào thân ấm tử sa là để cho người thợ nung nhận biết ấm tử sa đã nung tới nhiệt độ hay chưa, để xem mật độ kết tinh của đất đã đạt chưa, tùy theo từng loại đất mà âm thanh phát ra sẽ khác nhau, người thợ nung nhiều kinh nghiệm khi nghe qua sẽ biết được. Trong khi đó nhiều người chơi ấm tử sa không có kinh nghiệm này thì lại dùng nó làm tiêu chí chọn lựa ấm tử sa.
Tóm lại một chiếc ấm tử sa tốt thì không thể chỉ đánh giá bằng việc nghe âm thanh phát ra khi gõ vào ấm. Việc gõ nắp vào thân ấm tử sa để nghe âm thanh chỉ thể hiện tầm chơi ấm tử sa của bạn mới chỉ ở mức “gửi xe”, và chưa có kinh nghiệm gì cả, nó chỉ làm cho những người khác phì cười khi nhìn thấy hành động này.
Ngoài ra thì hành động gõ nắp vào thân ấm tử sa để nghe tiếng kêu tìm ẩn rất nhiều rủi ro, nó có thể làm mẻ nắp ấm, hoặc nứt vỡ ấm. Thật xấu hổ và rơi vào tình thế khó xử khi làm mẻ hoặc bể ấm của bạn bè mình hoặc của người khác. Và cũng sẽ vô cùng ân hận khi chính tay mình làm mẻ hoặc bể chiếc ấm của chính mình.
Do đó tốt nhất chúng ta không nên dùng cách này để thử ấm hoặc đánh giá một chiếc ấm tử sa. Hãy nghiên cứu cách phân biệt ấm khi nhìn tổng thể hình dạng ấm có cân đối hài hòa hay không, kỹ thuật làm ấm có cao hay không, pha trà có ngon hay không, và không ngừng tìm hiểu cách để pha ra được những chén trà ngày càng ngon hơn.
Lưu ý: Sau khi đọc đến đây nếu quý trà hữu vẫn còn ý định muốn gõ nắp ấm để “kiểm tra” chất đất hoặc “kiểm tra” ấm tử sa thật giả thì hãy nên chỉ “kiểm tra” trên những chiếc ấm đã thuộc sở hữu của chính mình. Tuyệt đối không nên “kiểm tra” ấm của người khác.
Thanh Phú
